Doel en centrale vraagstellingen

Het symposium is een platform waar professionals in gesprek kunnen gaan met filosofen die werkzaam zijn in de praktijk zoals: filosofische consulenten, socratische gespreksbegeleiders, dilemmatrainers en bedrijfsethici. Tijdens het symposium worden twee plenaire lezingen gehouden en vinden een aantal parallelle workshops plaats.

De moderne arbeidsutopie: arbeid als zelfontplooiing èn middel tot welvaart en welzijn.

Al bijna een halve eeuw is in onderwijs, in organisaties en in media de leidende gedachte dat het goed organiseren van arbeid tegelijkertijd kan leiden tot het bereiken van collectieve economische doelen (welvaart), collectieve sociale doelen (welzijn) èn persoonlijke doelen (zelfontplooiing). Deze gedachte noemt men wel de moderne arbeidsutopie.

Postmoderne tijd: spanningsveld tussen zelfontplooiing en economische vooruitgang

In de tegenwoordige, postmoderne tijd is de moderne arbeidsutopie onder spanning komen te staan. Individuen laten zich bij beroepskeuze en arbeidsinzet vaak leiden door de belofte dat arbeid een voertuig zal zijn voor zelfontplooiïng. Arbeid is dan veel minder een economische noodzaak als wel een middel tot het ontwikkelen van een passende eigen identiteit. Aangezien zelfontplooiing niet gebonden is aan werktijden leidt deze zienswijze ertoe dat de grenzen vervagen tussen tussen arbeid en vrije tijd. De moderne communicatietechnologie versnelt deze ontwikkelingen door het faciliteren van flexibel werken.

Naast deze individuele ontwikkelingen krijgen arbeidsorganisaties steeds meer te maken met internationale concurrentiedruk en beperkte financiële speelruimte. Om hier het hoofd aan te kunnen bieden worden maatschappelijke binding en persoonlijke ontplooiing dienstbaar gemaakt aan economische vooruitgang. Organisaties zetten steeds vaker persoonlijke drives in om mensen te bewegen tot nog meer efficiëntie en nog harder werken, zoals persoonlijke targets en bonussen. De afgelopen tijd heeft duidelijk laten zien dat targets en bonussen naast verhoogde werkdruk eenvoudig kunnen leiden tot morele dilemma’s (banken) en vervreemding. Wat bijvoorbeeld te denken van een bedrijf dat een training over “zelfvertrouwen” geeft aan mensen die worden ontslagen door datzelfde bedrijf?

Praktijk en vooronderstellingen van het postmoderne arbeidspanningsveld

Het spanningsveld tussen zelfontplooiing en economische vooruitgang, ofwel de tegenstrijdigheid tussen people en profit, heeft volgens postmoderne filosofen een ideologisch karakter. Zo werpt Alain de Botton in “Ode aan de Arbeid” (2009) nadrukkelijk de vraag op waarom we werk een zo belangrijke plaats geven in ons leven en onze identiteit daaraan willen ontlenen.

Over de hoofdsprekers

Agnes Jongerius (Voorzitter FNV)

Studeerde sociaaleconomische geschiedenis aan de Universiteit Utrecht met in 1988 cum laude haar doctoraal examen. Een jaar later solliciteerde bij de vakbeweging en in 1990 is zijn in het bondsbestuur verantwoordelijk  voor de beleidsterreinen arbeidsmarkt, scholing en arbeidsomstandigheden. In 1997 maakt zij de overstap naar het bestuur van de vakcentrale. Een van haar eerste portefeuilles in die functie is onder andere de zware sociale zekerheid. Haar betrokkenheid met de zwakkeren in de samenleving kan zij in die functie voluit handen en voeten geven. In mei 2005  wordt zij gekozen tot de vijfde voorzitter van de FNV, en als zodanig is zij de Grande Dame van de Nederlandse vakbeweging. Bij haar aantreden als FNV-voorzitter geeft Jongerius een belangrijk persoonlijk statement af: ” Wij zijn een brede maatschappelijke organisatie, die staat voor de verbinding tussen groepen (werknemers, uitkeringsgerechtigden, vrouwen, jongeren, allochtonen) in de samenleving”.

Harry Kunneman (Hoogleraar Sociale en Politieke Theorie. Universiteit voor Humanistiek)

Harry Kunneman (1948) studeerde in 1974 af in de sociologie aan de Universiteit van Amsterdam (cum laude) en promoveerde aan deze universiteit in 1986 in de wijsbegeerte op het boek De Waarheidstrechter (cum laude). Van 1974 – 1989 was hij als universitair docent sociale filosofie verbonden aan de Faculteit Wijsbegeerte van de UvA, waar hij zich vooral bezighield met kritische theorie, i.h.b. het denken van Jürgen Habermas. In 1990 werd hij hoogleraar aan de Universiteit voor Humanistiek waar hij de leerstoel Sociale en politieke theorie bekleedt. Hij publiceerde een tiental boeken en bundels en vele artikelen op het gebied van de sociale theorie en de filosofie van de menswetenschappen. i.h.b. het postmoderne denken. Zijn huidige onderzoek is vooral gericht op vragen rond postmoderne moraliteit, kritische menswetenschap en de vernieuwing van het hedendaagse humanisme. Sinds 2001 is hij voorzitter van de Humanistische Alliantie.

Willem de Lange (Lector HRM bij Avans Hogeschool, zelfstandig onderzoeker, adviseur, en publicist, hoofdredacteur van het Tijdschrift voor HRM).

“Het is mijn missie om een wezenlijke bijdrage te leveren aan de professionalisering van het human resource management door een brug te slaan tussen theorie en praktijk.. Op basis van gefundeerde kennis geef  ik handreikingen voor de beleidsontwikkeling van personeelsmanagement. In mijn werk vormt het concept van de duurzame arbeidsorganisatie een belangrijk uitgangspunt. Daaronder versta ik de organisatie waarin ideeën over maatschappelijk verantwoord ondernemen een doorvertaling hebben gekregen naar het personeelsmanagement en de wijze waarop het werk wordt georganiseerd.” Zie hiervoor onder meer: De duurzame arbeidsorganisatie (Weka, 2007).

Programma Symposium Arbeid

09.00   Ontvangst en inschrijving

09.30   Opening door voorzitter VFP Peter Harteloh

09.45   Lezing Agnes Jongerius

10.15   Vragen en discussie

10.30   Pauze

11.00   4 parallelle Workshops. Maak een keuze uit:

              1. De dialoog over arbeid : Peter Harteloh in gesprek met Adriaan Hoogendijk.

              2. Socratisch Gesprek over het dagelijks werk: Kristof van Rossem.

              3. (Over)Levingskunst in organisaties door Ronald Wolbink.

             4. Ervaring als bron van inspiratie  door Theo Meereboer & Petra Bolhuis.

12.30   Lunch

13.30   Forumgesprek: Harry Kunneman en Willem de Lange n.a.v. stellingen over arbeid

14.30   Pauze

15.00   4 parallelle Workshops:

            1. Filosofische Reflectie aan Tafel : een filosofisch vraaggepsrek met Catelene Passchier, Ben Kuiken,
Annette Kraaijeveld en Erik Boers.

           2. Filosofisch Consult door Harm van der Gaag.

           3. Moreel Beraad  door Hella van den Elshout.

4. De oudere hoogopgeleide werknemer door Leon de Haas.

16.30   Plenaire afronding

16.45   Einde